امروزه پژوهش های متعدد نشان داده آلودگی هوا خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. موضوعی که نگرانی دست اندرکاران حوزه سلامت را افزایش داده و تا به امروز راهکارهای متعددی در این مورد ارائه داده اند. در این مقاله ضمن بررسی خطراتی که آلودگی هوا می تواند بر روی بدن انسان و افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی چون پوکی استخوان داشته باشد صحبت خواهیم نمود. پس با ما همراه باشید.
آلودگی هوا چیست؟
همانطور که می دانید یکی از بزرگترین معضلات شهرهای بزرگ و کلان شهرها آلودگی هوا است که تاثیرات منفی آن بر روی سلامتی بدن انسان غیرقابل انکار است. بسیاری از بیماری ها از جمله تنگی نفس و پوکی استخوان از جمله این بیماری ها هستند. آلودگی می تواند با تحت تاثیر قرار دادن سیستم ایمنی بدن، مقاومت بدن را کاهش و آن را در برابر بیماری ها آسیب پذیرتر کند. اگر دچار مشکلاتی از این قبیل شدید می توانید به بهترین دکتر ریه در ایران مراجعه نمایید.
بیشترین میزان آلودگی های موجود در هوا که به صورت گاز، ذرات جامد و قطرات مایع هستند توسط کارخانه ها و وسایل نقلیه ای دودزا ایجاد می شوند. در واقع می توان آلودگی هوا را در یک تعریف کلی به اثرات خطرآفرین ذرات آلوده در هوا بیان نمود که ممکن است با نفوذ در آب یا خاک وارد بدن انسان شده و او را بیمار کنند.
راه های ورود آلودگی هوا
یکی از معضلات پررنگی که سالیانه جان میلیون ها انسان را تهدید می کند آلودگی هوا است. این مشکل عامل اساسی و زمینه ساز بسیاری از بیماری های مرتبط با انسان از جمله افزایش ریسک احتمال ابتلا به پوکی استخوان است. آلودگی هوا از راه های مختلفی می تواند به جو زمین ورود کند که از مهم ترین راه های آن می توان موارد زیر را برشمرد.
- انتشار گازهای گلخانه ای
- آلودگی و گرمای حاصل از نیروگاه ها
- سوخت ناقص خودروها
- دود ناشی از آتش سوزی جنگل ها یا ساختمان ها
در واقع می توان گفت علاوه بر انسان ها که عامل اصلی آلوده شدن هوا هستند عواملی همچون عوامل طبیعی مانند فوران آتشفشان ها و خاکستر باقیمانده از آن نیز می تواند زمین و هوا را آلوده کند.
بسیاری از مردم بر این عقیده اند که آنچه باعث آلودگی هرچه بیشتر هوا می شود دودکش کارخانه ها و اگزوز خودروها هستند این در حالی است که مصرف نفت سفید، سوزاندن چوب و زغال سنگ و مواردی از این دست هم به طور قابل توجهی به آلودگی های موجود در هوا افزوده و زمینه ساز بیماری هایی چون پوکی استخوان بوده که امروزه بسیاری از انسان ها به اشکال مختلف با آن درگیر هستند.
آلودگی هوای کلان شهرها
زندگی در کلان شهرها در کنار مزیت هایی که دارد ریسک ابتلا به بیماری های مختلف هم در آن افزایش می یابد. شاید بتوان گفت تمرکز گازهای گلخانه ای و دیگر عوامل اصلی ترین دلایل شیوع بیشتر بیماری ها از جمله پوکی استخوان هستند. سکون هوا در شهرهای بزرگ و عدم گردش هوا سبب ایجاد و ماندگاری آلودگی خواهد شد، آلودگی که بیشتر به شکل ابر ظاهر شده و هوا را تیره می کند.
کارشناسان به این نوع پدید مه دود می گویند که در زمستان با وارونگی هوا همراه بوده و به مراتب آلودگی را چند برابر و حتی تنفس را به خصوص برای بیماران قلبی تنفسی سخت و دشوار می کند. سازمان بهداشت جهانی هر ساله آلوده ترین شهرهای جهان را از نظر آلودگی هوا منتشر می کند که شهرهای تهران، دهلی نو، پکن و کراچی از جمله آن ها هستند.
زمانی که ذرات معلق در هوا بیش از اندازه استاندارد می شود هشدار سازمان هواشناسی و وزارت بهداشت برای افراد بیمار و به خصوص سالمندان و زنان باردار صادر می شود. قرار گرفتن در برابر آلاینده هایی که در زمان آلودگی هوا به مقدار بیش از استاندارد وجود دارند مانند جیوه، مونوکسید کربن و آزبست و نفوذ آن به اندام های داخلی از طریق تنفس ریسک ابتلا به بیماری پوکی استخوان را تا چند برابر افزایش می دهد.
مهم ترین عوامل ایجاد کننده آلودگی هوا
پژوهش های زیادی در جهت شناسایی و مهار عواملی که نقش تعیین کننده در آلودگی هوا دارند انجام گرفته است. در ادامه به مهم ترین مواردی که در این پژوهش ها عنوان شده خواهیم پرداخت.
مصرف سوخت های فسیلی
از زمان های قدیم تا به امروز سوخت های فسیلی از اصلی ترین عوامل ایجاد کننده آلودگی هوا شناخته شده اند. مصرف سوخت هایی مانند نفت و زغال سنگ و دی اکسید گوگردی که از آن ها تولید می شود، آلاینده های ناشی از وسایل نقلیه چون کامیون ها که سوخت مصرفی شان گازوئیل است و نیز خودروهای شخصی از جمله این موارد هستند.
آلودگی کارخانه ها و صنایع
به طور قطع می توان گفت همه کارخانه ها و اغلب صنایع روزانه مقدار زیادی هیدروکربن و مواد شیمیایی وارد هوا می کنند. همین سبب کاهش کیفیت هوا و ایجاد آلودگی خواهد شد. از طرف دیگر صنایع علاوه بر هوا با ریختن پسماندهای خود به داخل آب یا دفع آن در زمین آلودگی های جبران ناپذیری را ایجاد می کنند. این آلودگی ها زمانی برای انسان خطرناک می شود که از طریق مواد غذایی یا دریایی وارد بدن انسان شده، سیستم ایمنی را تضعیف و انسان را مستعد ابتلا به بیماری می کنند.
فعالیت های مختلف کشاورزی
مواد آلی مورد استفاده در فعالیت های کشاورزی به خصوص آمونیاک در ایجاد آلودگی نقش موثری دارند. بسیاری از کشاورزان از آفت کش ها و حشره کش ها برای مقابله با مشکلاتی که درختان و زمین های کشاورزی آن ها را تهدید می کند استفاده می کنند و همین امر سبب شده تا آلودگی ها علاوه بر پخش در هوا وارد آب نیز شده و آن را هم آلوده کنند.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان
اثراتی که آلودگی هوا می تواند بر سلامت انسان ها بگذارد در دو دسته اثرات کوتاه مدت و اثرات بلندمدت قابل دسته بندی است. اثرات کوتاه مدت را شاید بسیاری از ما در روزهایی که هوا آلوده هستند تجربه کرده باشیم. اثراتی چون سردرد، سرگیجه، سوزش و اشک آمدن چشم و تهوع از جمله آن ها می باشد.
اما اثرات بلندمدت که بسیار مهم تر هستند تا سال ها انسان را درگیر کرده و در نهایت ممکن است به مرگ منجر شود. مهم ترین این اثرات به شرح زیر است.
- افزایش سرطان ریه
- افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان
- افزایش نقص های مادرزادی در نوزادان تازه متولد شده
- افزایش مشکلات کلیوی و کبدی
علاوه بر مواردی که در بالا به آن اشاره شد باید به تاثیر مستقیم آلودگی هوا بر سیستم عصبی هم اشاره کرد. ذرات ریز با قطر کمتر از 0.1 میکرومتر با رسوب در ریه ها با نفوذ به سیستم گردش خون و عبور از سد خونی وارد مغز شده و التهاب عصبی نرون های مغزی را به وجود می آورند.
بیماری پوکی استخوان و سرعت افزایش آن به خصوص در میان افراد میانسال موضوع دیگری است که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ذرات ریز معلق در هوا به طرق مختلفی می توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند.
ذرات معلق با نفوذ به داخل بدن و شریان های خونی فاکتورهای التهابی را افزایش می دهند. این التهاب به مرور زمان می تواند استخوان ها را تحلیل و زمینه ساز پوکی استخوان را در فرد ایجاد کند. این امر به خصوص در افرادی که زمینه بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند یا سیستم دفاعی بدن آن ها ضعیف تر است با سرعت بیشتری اتفاق می افتد.
کمبود ویتامین D عامل دیگری بوده که پوکی استخوان را افزایش می دهد. زمانی که بدن در برابر ذرات آلوده قرار می گیرد و کلیه عمل تبدیل فرم فعال ویتامین D را انجام نمی دهد بدن با کمبود این ویتامین روبه رو و در نتیجه ریسک ابتلا تا چند برابر افزایش می یابد.
توصیه اکثر پزشکان متخصص بر این است که حداقل هر 6 ماه یکبار با یک آزمایش خون ساده سطح ویتامین D بدن خود را بسنجید و یا اگر دچار مشکلات تنفسی شدید سریعا به پزشک مراجعه کنید. در هر کجای ایران که هستید می توانید با مراجعه به بهترین دکتر ریه در ایران مشاوره های لازم را دریافت کنید.
چند توصیه برای کاهش تاثیرات آلودگی هوا
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و متخصصان حوزه سلامت راهکارهای مختلفی را برای کاهش اثرات آلودگی هوا بر انسان توصیه می کنند.
مصرف مواد غذایی، میوه و سبزیجاتی که حاوی آنتی اکسیدهای فعال هستند بسیار مهم است. مصرف آنتی اکسیدها ضمن تقویت سیستم ایمنی بدن را در برابر هر نوع بیماری و مشکلی تا حدود زیادی بیمه می کند.
برای آنکه امکان جذب مواد سمی و مضری که در آلاینده ها وجود دارد را به حداقل برسانید از مصرف مواد غذایی حاوی سدیم، روی و زینک غافل نشوید. منیزیم نیز ماده معدنی موثری بوده که وقتی وارد بدن می شود اثرات آلودگی هوا را از بین می برد.
برای دفع سریع تر ذرات آلاینده از بدن می توانید از مواد پروتئینی، گوشت مرغ، ماهی، انواع آجیل، حبوبات و تخم مرغ استفاده کنید. به یاد داشته باشید سبزیجات با برگ تیره اثرات مفیدی در دفع مواد آلوده از بدن دارند.
روزانه و به صورت منظم ورزش داشته باشید. ورزش کردن حداقل 3 یا 4 مرتبه در هفته کمک زیادی به تقویت سیستم ایمنی کرده و بدن راحت تر می تواند با مواد مضری که وارد بدن شده مقابله کند.
مصرف امگا 3 را فراموش نکنید. امگا 3 به صورت طبیعی در انواع ماهی های چرب به خصوص ماهی سالمون نهفته است. با مصرف ماهی ریه ها به خوبی تقویت شده و آلاینده ها نیز از بدن به خوبی دفع می شوند.
خواب عامل مهم دیگری است که کمتر کسی به آن توجه می کند. در زندگی شهری خوابیدن دیرهنگام و خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب سبب افزایش التهاب در بدن می شود. با بالا رفتن التهاب و تضعیف سیستم ایمنی بدن مستعد بیماری خواهد شد لذا خواب خوب و به موقع را هرگز فراموش نکنید و سعی کنید شب های زمستان قبل از ساعت 11 و تابستان ها قبل از 12 شب به رختخواب بروید.
روش های کنترل استرس و اضطراب را یاد بگیرید. ورزش هایی چون یوگا تاثیر مثبتی بر روی استرس های روزانه خواهند داشت. پایین آمدن استرس می تواند به کاهش تولید رادیکال های آزاد منجر شده و بدن را به خوبی در برابر بیماری ها مقاوم نماید.
روش های مقابله با کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان
در قسمت قبل راه های مناسب و کلی را برای مقابله با کاهش اثرات آلودگی هوا عنوان کردیم اما در این بخش به صورت جزئی تر روش هایی که می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهد بیان خواهیم نمود.
اولین کاری که باید برای کاهش اثرات مضر آلودگی هوا برای دور کردن خطر ابتلا به پوکی استخوان انجام داد کاهش مصرف مواد غذایی است که التهاب را در بدن افزایش می دهند. مواد مغذی ضد التهابی زیادی وجود دارند که به صورت طبیعی می توانند ریسک ابتلا به این بیماری را به صور چشمگیری کاهش دهند.
انواع سبزیجات رنگی، میوه ها، انواع لبنیات به خصوص شیر و ماست کم چرب به دلیل کلسیم بالایی که دارند فاکتورهای التهابی را در بدن به شکل قابل توجه کاهش می دهند. مصرف ویتامین D به صورت ماهانه مورد دیگری است که همه افراد به خصوص افرادی که در سن میانسالی قرار دارند باید به یاد داشته باشند.
آلودگی هوا خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد لذا اگر در سن میانسالی یا بالاتر از آن قرار دارید بهتر است برای بررسی میزان تراکم استخوان آزمایش بدهید و در صورتی که مشکلی در آزمایش وجود داشت با مراجعه به بهترین متخصص روماتولوژی در ایران اقدام کنید.
در کل تغییر لایف استایل و سبک زندگی و کاهش مصرف غذاهای نیمه آماده، فرآوری شده و سرخ شده و جایگزین کردن میوه ها و سبزیجات تازه و سالم می تواند تاثیر قابل توجهی را کم کردن خطر ابتلا به پوکی استخوان داشته باشد. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است لذا قبل از آنکه با بالا رفتن سن، مشکلات متعدد گریبانگیرتان شود برای تقویت بدن و سیستم ایمنی خود اقدام کنید.
کلام آخر
آلودگی هوا خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد و این موضوع بسیار نگران کننده است. علاوه بر این آلودگی های موجود در هوا نقش موثری در انتقال ویروس هایی که بیماری های تنفسی را سبب می شوند، داشته و می توانند حتی بیماری هایی مانند آنفولانزا را تشدید کنند. در این مقاله سعی شد آلودگی هوا، عوامل موثر در تشدید آن و همچنین راهکارهای مناسب برای تقویت سیستم ایمنی بدن مورد بررسی قرار گیرد.
از اینکه تا پایان با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم و امیدواریم نکاتی که گفته شد برای شما مفید بوده باشد. شما می توانید نظرات و پیشنهادات خود را با ما و از طریق سایت جراحتو در میان بگذارید.
